De Gevaren van de Berenklauw

De meeste mensen weten ondertussen wel dat de reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) een behoorlijk gevaarlijke plant is. Maar hoe gevaarlijk wordt nog niet altijd ingezien.

Het sap van de berenklauw bevat giftige organische chemische stoffen die bekend staan als furanocoumarines. Planten maken deze stoffen aan om zich te verdedigen tegen vraatzucht van insecten of zoogdieren[1]. Ook lijken ze een antibacteriële werking te hebben[2]. Het zijn dus potente stofjes en dat blijkt ook wanneer je een volwassen berenklauw wilt verwijderen. Die furanocoumarines zitten in vrijwel alle delen van de plant. De gevaarlijkste concentraties zitten echter in het sap van de dikke holle stengel en dat kan natuurlijk bij het omzagen alle kanten opvliegen. In eerste instantie voel je bijna niets; je denkt hoogstens dat je door een insect gebeten bent.

Wanneer het sap in contact met de huid komt, kan er onder invloed van zonlicht phytophotodermatitis ontstaan: de huid wordt rood en dat wordt binnen 48 uur gevolgd door ernstige brandwonden en blaarvorming.
De blaren kunnen je huid maandenlang teisteren en wanneer ze eindelijk zijn weggetrokken resteren vaak lelijke littekens die eerst rood en daarna bruinig zullen worden. De huid blijft wel tot zeven jaar lang gevoelig voor zonlicht. Laat in de zomermaanden je huid even onbedekt en de roodheid en blaren komen direct weer terug. Het gif verwoest namelijk de natuurlijke UV-bescherming van de huid en dus blijft je huid jarenlang hypergevoelig voor de ultraviolette straling van zonlicht.

Ook even in de ogen wrijven met je handen (of handschoenen) waarop het gif van de berenklauw zit is geen goed idee: het sap kan tijdelijke of zelfs blijvende blindheid veroorzaken.
Wat kun je doen om de schade te beperken? De gifstoffen in het sap van de berenklauw hebben zonlicht nodig om te reageren te worden. Zonder zonlicht is het sap dus relatief onschadelijk. Pak de berenklauw daarom bij voorkeur aan nadat de zon al is ondergegaan. Als het toch fout is gegaan en je bent onverhoopt in aanraking gekomen met het sap van de berenklauw, dan moet je de aangetaste lichaamsdelen direct bedekken om te voorkomen dat zonlicht de gifstoffen activeren en daarna onmiddellijk met water en zeep afwassen.

Zoals ik vroeger geleerd heb: je kunt beter in een vervuilde sloot springen om brandwonden te voorkomen of verminderen dan om te lang te zoeken naar schoon water. Voor de mogelijke infecties als gevolg van dat vieze slootwater hebben ze later wel een antibioticakuurtje.

Tips bij het aanpakken van volwassen reuzenberenklauwen:
- Pak de reuzenberenklauw bij voorkeur aan nadat de zon al is ondergegaan
- Hou water en zeep alvast in de buurt
- Raak de reuzenberenklauw niet aan met de onbedekte huid
- Raak de onbedekte huid niet aan met werkhandschoenen waarop het sap kan zitten
- Voorkom dat zonlicht de huid bereikt wanneer je bezig bent berenklauwen te verwijderen
- Hou voldoende afstand omdat het sap meer dan een meter ver kan spatten
- Smeer je vooraf goed in met zonnebrandcrème (om dat zonlicht zo lang mogelijk van je huid te houden als het toch mis gaat)
- Stop je kleren direct in de was, raak ze niet zonder handschoenen aan en draai de was direct - maak het gebruikte gereedschap direct schoon met water en zeep

[1] Berenbaum: Furanocoumarins as potent chemical defenses - 2010
[2] O’Neill et al: The Canadian medicinal plant Heracleum maximum contains antimycobacterial diynes and furanocoumarins in Journal of Ethnopharmacology - 2013

Geen opmerkingen:

Een reactie posten